| Abstract | Ovaj rad bavi se pitanjem konstrukcije ustaške muževnosti. Budući da je ustaški pokret hrvatska varijacija fašističkog pokreta prve polovice dvadesetog stoljeća, rad pretpostavlja postojanje totalitarnog projekta izgradnje novog čovjeka. Prvo je ukratko prikazana fašistička estetika i fašistička muževnost uopće – kulturni afiniteti europskih srednjih klasa s naglaskom na erotske aspekte tjelesnosti, nasilnu oraciju te ekstremističko i rasno tumačenje Darwinove teorije evolucije. Za izvore su odabrani propagandni list Ustaša i njegovi prilozi s fokusom na prvu godinu ustaškog režima kada je ideološko djelovanje bilo najmanje ometeno narodnooslobodilačkom borbom partizana. Pregledom izvora utvrđeno je postojanje određenog oblika muževnosti koji odgovara onima viđenim u stranim fašističkim režimima. Kao i drugdje, i ustaše su naglašavale mladost tijela i duše koja je važan element retorike obnavljanja nacije. Potom je pregledom vizualnih izvora utvrđeno postojanje tjelesnog ideala koji također odgovara tjelesnim idealima drugdje, ponajprije onim nacističkim idealima visokih, vitkih, mišićavih mladića. Druga polovica ustaške muževnosti je psihološki aspekt, odnosno, „ustaška duša“. Moralni kôd ustaša većinom je u potpunosti prilagođen korporativističkoj državi i integralističkoj naciji – ima samo pragmatičnu ulogu u ostvarivanju fašističkih ciljeva obnove i čišćenja. Kao i u nacističkoj Njemačkoj, i ustaše su nametale puristički obrazac ponašanja naglašavajući opasnost od degeneracije ako se istog ne drže. Sve to je imalo svrhu očuvanja srednjo-klasne koncepcije podijeljene sfere javnog i privatnog života. Muškarcima je prepušteno upravljanje svime izvan četiri zida doma kojim upravlja ustaška žena-majka, a najveća čast bila je služiti kao vojnik za ustašku vojnicu. Iako jesu postojali ostali oblici ustaške muževnosti, ustaša-radnik i ustaša-seljak, njihove uloge bile su većinom usmjerene na to omoguće ustašama da vrše svoju primarnu dužnost, da se žrtvuju za domovinu. Mučeništvo je dužnost svakog ustaše, a najveća je čast umrijeti u borbi za domovinu, odnosno, umrijeti muški. Time ustaša ostvaruje najhvaljeniji oblik muževnosti, ustaškog heroja, iznad kojeg stoji samo Poglavnik, platonski ideal ustaškog muškarca, čelik-Hrvat. |
| Abstract (english) | This paper deals with the question of constructing the Ustasha masculinity. Since Ustasha is the Croatian variant of the twentieth-century fascist movement, this paper assumes the existence of some form of the totalitarian project of creating a new man. The paper then presents a brief overview of the fascist aesthetic and fascist masculinities, mainly the cultural affinities of the European bourgeoisie which emphasizes the erotic aspects of the male, the violent oration and the racial interpretation of social Darwinism. The sources for this paper are the post-April 1941 issues of the main propaganda newspaper of the Ustaša regime, Ustasha and its annexes. That timeframe offers a look into ideological efforts distilled from mobilizing efforts against the Partisans, which dominated the later issues. Upon examining the sources it is confirmed that there exists an effort to disseminate a masculine ideal, a project much like those in other fascist regimes. As is fascist practice elsewhere, the Ustasha regime also heavily emphasized youth, which is rhetorically important for a regime set on regenerating a nation. Visual sources in the propaganda papers also confirm that the Ustasha regime disseminated a fascist bodily ideal, which borrowed heavily from the Nationalsocialist the ideals of youthful, tall, slender but muscular men. The other half of the Ustasha masculinities concerns the psychological aspect, or “The Ustasha soul”. Morality disseminated mainly served the purpose of creating and upholding a corporatist state and an integralist nation, of realizing the fascist regeneration of the nation and racial cleansing. Much like fascist Germany, the Ustasha regime also disseminated a form of purist behaviour while emphasizing the dangers of degeneration, should one stray from the fascist way of life, which had the purpose of upholding the bourgeoisie conception of divided and stratified private and the public sphere. Men were given reign of the life outside of the home which was the domain of the Ustasha woman-mother, with the highest honour going to those serving in the Ustasha militia. Although other, auxiliary forms of masculinity did exist in the Ustasha regime, such as Ustasha-worker and Ustasha-farmer, their main duties were to ensure that the Ustasha militia can achieve their primary goal of self-sacrifice for the nation. Martyrdom was the duty of every Ustasha and there was no higher honour than to die fighting for the state – to die like a man. This is the only way for Ustasha to ascend to the highest form of masculinity, that of the martyred hero. Above this level, there is only the Poglavnik, presented as a platonic ideal of Ustasha masculinity, the steel-Croat. |
