Naslov Sinteza i strukturna karakterizacija novih derivata benzimidazola i benzotiazola kao potencijalnih antiproliferativnih agensa s antioksidativnim djelovanjem
Naslov (engleski) Synthesis and structural characterization of novel benzimidazole and benzothiazole derivatives as potential antiproliferative agents with antioxidative activity
Autor Anja Beč
Mentor Marijana Hranjec (mentor)
Član povjerenstva Tatjana Gazivoda Kraljević (predsjednik povjerenstva)
Član povjerenstva Dragana Vuk (član povjerenstva)
Član povjerenstva Livio Racane (član povjerenstva)
Ustanova koja je dodijelila akademski / stručni stupanj Sveučilište u Zagrebu Fakultet kemijskog inženjerstva i tehnologije Zagreb
Datum i država obrane 2023-06-13, Hrvatska
Znanstveno / umjetničko područje, polje i grana PRIRODNE ZNANOSTI Kemija Organska kemija
Univerzalna decimalna klasifikacija (UDC ) 54 - Kemija. Kristalografija. Mineralogija
Sažetak U ovom radu opisana je sinteza nekoliko klasa derivata benzimidazola i benzotiazola kojima je ispitana antiproliferativna i antioksidativna aktivnost. U linearnoj višestupanjskoj sintezi novih konjugata benzazola primijenjeni su klasični sintetski pristupi kao i neke suvremene sintetske metode, uključujući sintezu u ekološki prihvatljivim otapalima ili sintezu potpomognutu mikrovalovima. Novi akrilonitrilni derivati N-supstituiranih derivata benzazola 32‒71 i 77‒107 priređeni su aldolnom kondenzacijom odgovarajućih cijanometilbenzazola s benzaldehidima supstituirani promjenjivim brojem metoksi i hidroksi skupina te 4-N,N-dimetilamino i
4-N,N-dietilamino skupinom. Derivati Schiffovih baza supstituirani benzimidazolom 117‒132 priređeni su kondenzacijom N-supstituiranih 2-aminobenzimidazola 108‒115 s odgovarajućim 4-N,N-dimetilamino i 4-N,N-dietilamino supstituiranim benzaldehidima. Derivati iminokumarina i kumarina 134‒149 te amidino-supstituirani derivati kumarina 164‒175 priređeni su ciklokondenzacijom različito supstituiranih 2-hidroksibenzaldehida s odgovarajućim 2-cijanometilbenzimidazolima, te iz kumarinskih aldehida reakcijom kondenzacije s odgovarajućim 4-amidino-supstituiranim 1,2-fenilendiaminima uz korištenje p-benzokinona kao oksidansa. Amidino-supstituirani benzimidazoli 193‒216 priređeni su kondenzacijom 5-supstituiranih salicilaldehida s odgovarajućim 4-amidino-supstituiranim
1,2-fenilendiaminima. Amidino-supstituirani benzotiazoli 179‒181 i 216‒227 priređeni su iz različito supstituiranih 2-hidroksibenzaldehida i odgovarajućih zwitter iona u ledenoj octenoj kiselini. Metoksi-supstituirani karboksamidi 235‒262 priređeni su kondenzacijom benzoilnih klorida s N-supstituiranim derivatima 2-aminobenzimidazola. Hidroksi-supstituirani amidni derivati N-benzimidazola 263‒268 i 280‒286 priređeni su uklanjanjem zaštitnih metoksi skupina, korištenjem BBr3 na niskim temperaturama, te benzilnih zaštitnih skupina katalitičkim hidrogeniranjem uz Pd/C u metanolu. Amidino-supstituirani derivati benzamida 289‒293 priređeni su kiselo-kataliziranom Pinnerovom reakcijom iz odgovarajućih cijano-supstituiranih polaznih spojeva. Strukture novosintetiziranih spojeva potvrđene su
1H i 13C NMR spektroskopijom, a nekim je spojevima struktura dodatno okarakterizirana i masenom spektrometrijom. Svim priređenim spojevima ispitana je antiproliferativna aktivnost in vitro na niz staničnih linija humanih karcinoma i zdravih stanica, dok je ispitivanje antioksidativne aktivnosti in vitro provedeno primjenom spektroskopskih metoda DPPH, FRAP i ABTS. Amidino-supstituiranim derivatima 164‒175 i 179‒181 ispitana je antiviralna aktivnost in vitro na nekoliko sojeva virusa, te su neki od derivata pokazali jako dobru i selektivnu aktivnost prema pojedinim sojevima virusa. Derivatima Schiffovih baza 117‒132 te amidino-supstituiranim benzazolima 193‒216 i 217‒228 ispitana je i antibakterijska aktivnost prema Gram pozitivnim i Gram negativnim bakterijama. Iz dobivenih rezultata ispitivanja biološke aktivnosti i SAR studije, utvrđeno je da na antioksidativnu aktivnost značajno utječe broj metoksi i hidroksi skupina na fenilnom prstenu, te supstituent na dušikovom atomu benzimidazolne jezgre. Najizraženiji utjecaj na povećanje antiproliferativne aktivnosti pokazuje 4-N,N-dietilamino skupina smještena na položaju 7 kumarinskog prstena i fenilnom prstenu akrilonitrilnih derivata, te izobutilni supstituent na N atomu benzimidazolne jezgre. Nekima od najaktivnijih derivata benzazola dodatno su ispitani mehanizmi biološkog djelovanja, te je tako utvrđeno da neki derivati akrilonitrila i iminokumarina djeluju kao inhibitori polimerizacije tubulina, dok je amidnim derivatima ispitana i antioksidativna aktivnost u stanicama. Dokazano je i da najbolju antivirusnu aktivnost ima kumarinski derivat benzimidazola supstituiran nesupstituiranim amidinom koji inhibira ranu fazu replikacijskog ciklusa virusa, odnosno sintezu virusne RNK.
Sažetak (engleski) This thesis describes the synthesis of several classes of benzimidazoles and benzothiazoles in order to investigate their antiproliferative and antioxidant activity. By using multi-step linear synthesis of new benzazole conjugates, classical synthetic approaches as well as some modern synthetic methods, including synthesis in environmentally friendly solvents or microwave-assisted synthesis, were applied. New acrylonitrile derivatives of N-substituted benzazoles 32‒71 and 77‒107 were prepared by aldol condensation of the corresponding cyanomethylbenzazoles with benzaldehydes with a variable number of methoxy and hydroxy groups and 4-N,N-dimethylamino and 4-N,N-diethylamino groups. Benzimidazole derived Schiff bases 117‒132 were prepared by condensation of N-substituted 2-aminobenzimidazoles 108‒115 with corresponding 4-N,N-dimethylamino and
4-N,N-diethylamino-substituted benzaldehydes. Iminocoumarin and coumarine derivatives 134‒149 and amidino-substituted coumarine derivatives 164‒175 obtained by cyclocondensation of substituted 2-hydroxybenzaldehydes with corresponding 2-cyanomethylbenzimidazoles as well as from coumarine aldehydes with corresponding 4-amidino-substituted 1,2-phenylenediamines using p-benzoquinone as an oxidant. Amidino-substituted benzimidazoles 193‒216 were synthesized within the condensation of 5-substituted salicylaldehydes with corresponding 4-amidino-substituted
1,2-phenylenediamines. Amidino-substituted benzothiazoles 179‒181 i 216‒227 were prepared by condensation of differently substituted 2-hydroxybenzaldehydes and corresponding zwitter ions in glacial acetic acid. Methoxy-substituted carboxamides 235‒262 were prepared by condensation of benzoyl chlorides with N-substituted 2-aminobenzimidazole derivatives. Hydroxy-substituted amide derivatives of N-benzimidazole 263‒268 and 280‒286 obtained by removing protective methoxy groups, using BBr3 at low temperatures, and benzyl protective groups by catalytic hydrogenation with Pd/C in methanol. Amidino-substituted benzamide derivatives 289‒293 were synthesized via acid-catalyzed Pinner reaction from the corresponding cyano-substituted starting precursors. Structures of all newly prepared compounds were confirmed by 1H and 13C NMR spectroscopy while some of them were additionally characterized by mass spectrometry. All prepared compounds were tested for their antiproliferative activity in vitro on a number of human cancer cell lines as well as normal fibroblasts, while antioxidant activity in vitro was performed using spectroscopic DPPH, FRAP and ABTS methods. Amidino-substituted derivatives 164‒175 and 179‒181 were tested for antiviral activity in vitro on several virus strains, and some compounds have shown pronounced and selective activity against some viruses. Schiff base derived benzazoles 117‒132 and amidino-substituted benzazoles 193‒216 and 217‒228 were tested for antibacterial activity against Gram positive and Gram negative bacteria. Results obtained from evaluation of biological activity and SAR studies, revealed that the antioxidant activity is affected by the number of methoxy and hydroxy groups on the phenyl ring as well as the substituent on the nitrogen atom of the benzimidazole nucleus. The strongest impact on the enhancement of antiproliferative activity was observed by 4-N,N-diethylamino group placed at the position 7 on coumarin ring and phenyl ring of acrylonitrile derivatives. The isobutyl substituent on the N atom of the benzimidazole core has the greatest influence on increasing the activity of the synthesized compounds. Some of the most active benzazole derivatives were additionally evaluated to study their mechanisms of biological action and it was confirmed that some of the acrylonitrile and iminocoumarin derivatives have proven to be tubuline polymerization inhibitors, while for amide derivatives the antioxidative activity was tested also in the cells. It has been proven that the most promising antiviral activity has been possessed by coumarine derived benzimidazole substituted with amidine group, being inhibitor of an early step in the replication cycle of virus, respectively the synthesis of viral RNA.
Ključne riječi
benzimidazol
benzotiazol
heterocikli
antiproliferativna aktivnost
antioksidativna aktivnost
antivirusna aktivnost
antibakterijska aktivnost
Ključne riječi (engleski)
benzimidazole
benzothiazole
heterocycles
antiproliferative activity
antioxidant activity
antiviral activity
antibacterial activity
Jezik hrvatski
URN:NBN urn:nbn:hr:149:740830
Datum promocije 2023
Projekt Šifra: IP-2018-01-4379 Naziv: Istraživanje antioksidativnog djelovanja benzazolskog skeleta u dizajnu novih antitumorskih agensa Kratica: AntioxPot Voditelj: Marijana Hranjec Pravna nadležnost: Hrvatska Financijer: HRZZ Linija financiranja: IP
Studijski program Naziv: Kemijsko inženjerstvo i primijenjena kemija Vrsta studija: sveučilišni Stupanj studija: doktorski studij Akademski / stručni naziv: doktor/doktorica znanosti u području prirodnih znanosti (dr. sc. natur.)
Vrsta resursa Tekst
Opseg 291 str. ; 30 cm
Način izrade datoteke Izvorno digitalna
Prava pristupa Rad dostupan nakon Datum isteka embarga: 2026-05-05
Uvjeti korištenja
Datum i vrijeme pohrane 2023-06-30 06:03:44